काठमाडौँ । काठमाडौँ महानगरपालिकाले नयाँ बानेश्वरस्थित एभरेष्ट अस्पताललाई हानिकारक फोहोरको असन्तोषजनक व्यवस्थापनका कारण ५० हजार रुपैयाँ जरिवाना तिर्ने निर्णय गरेको छ। अस्पतालले पटक-पटकको चेतावनी र सुधारका अवसरहरूलाई बेवास्ता गरेपछि यस्तो कारबाही गरिएको हो।
महानगरको वातावरण व्यवस्थापन विभागकी प्रमुख सरिता राईका अनुसार, “काठमाडौँ महानगरपालिकाको वातावरण तथा प्राकृतिक स्रोत संरक्षण ऐन २०७७” बमोजिम हानिकारक फोहोर जथाभावी राख्ने वा फाल्ने व्यक्तिलाई ५० हजारदेखि १ लाख रुपैयाँसम्म जरिवाना गर्न सकिने व्यवस्था छ। यही ऐन अनुसार एभरेष्ट अस्पताललाई जरिवाना गरिएको हो।
यस आर्थिक वर्षमा मात्र तीन पटक अनुगमन गरिएको अस्पतालको फोहोर व्यवस्थापन विगतमा पनि पटक-पटक अनुगमनमा परेको थियो। हालसम्म कुल ६ पटकभन्दा बढी अनुगमन गरिए पनि अस्पतालले सन्तोषजनक सुधार नदेखाएको वातावरण व्यवस्थापन विभागका वरिष्ठ इञ्जिनियर निशा कोइरालाले जानकारी दिनुभयो।
गत असोज ३ गते गरिएको पछिल्लो अनुगमनमा पनि अस्पतालले मापदण्ड अनुरूप सुधार नगरेको देखिएपछि असोज १४ गते अस्पतालका प्रतिनिधिलाई बोलाएर मापदण्डबारे सचेत गराइएको थियो। अस्पतालले फोहोर व्यवस्थापन अन्य संस्थाहरूलाई जिम्मा दिएको बताउँदै आएको थियो, तर महानगरपालिकाले स्वास्थ्य संस्थाहरूले हानिकारक फोहोरको व्यवस्थापन आफैँ गर्नुपर्ने स्पष्ट पारेको छ।
२०७९ सालमा गरिएको अनुगमनमा नौ बुँदे सुधार योजना सिफारिस गरिएको थियो, तर तीमध्ये धेरैजसो सिफारिसहरू हालसम्म कार्यान्वयनमा आएका छैनन्। फोहोर वर्गीकरण गर्ने छुट्टै कोठा बनाइएको छैन र सबै प्रकारका फोहोर एउटै स्थानमा जम्मा गरिने गरिएको पाइयो। फोहोरको प्रकार पहिचान गर्न अक्षर वा चित्रमार्फत संकेत दिनुपर्ने सुझावलाई पनि बेवास्ता गरिएको देखियो।
वर्गीकरण गर्न प्रयोग हुने बाल्टिनहरूमा रङ संकेतको प्रयोग समेत नगरेको पाइयो। उदाहरणका लागि, शौचालयको प्रवेशद्वारमै हानिकारक फोहोर राख्न रातो बाल्टिन राखिएको थियो। विगतमा अटोक्लेभ मेसिन नभएको, मर्मत नगरेको पाइए पनि अहिले मेसिन भए तापनि यसको सञ्चालन विधि मापदण्डअनुसार छैन।
शल्यक्रिया र प्रसूति कक्षबाट निस्कने धारिलो तथा रगत लागेको फोहोर सुरक्षित रूपमा प्याक नगरी सामान्य बट्टामा राखिएको भेटिएको छ। यो मापदण्डको गम्भीर उल्लंघन हो। फोहोर संकलन कक्षमा भेन्टिलेसनको व्यवस्था पनि नरहेकाले कामदारहरू स्वास्थ्य जोखिममा रहेको बताएका छन्।
फोहोर व्यवस्थापनमा संलग्न कर्मचारीले प्रशिक्षणको कमीका कारण वर्गीकरणमा अनिश्चितता रहेको बताएका छन्, तर अस्पताल प्रशासनले तिनका भनाइलाई अस्वीकार गर्दै भ्रम भएको दाबी गरेका छन्।
स्रोतमै फोहोर नछुट्याउने, सुरक्षित तरिकाले संकलन नगर्ने, अटोक्लेभपछि वर्गीकरण नगर्ने, फोहोरको प्रकृतिअनुसार भण्डारण नगर्ने, उपकरणको अभाव तथा प्रयोगमा लापरवाही हुनु आदि समस्याले अस्पतालको फोहोर व्यवस्थापन प्रणाली कमजोर देखिएको महानगरपालिकाको ठहर छ।
महानगरले आगामी दिनमा सुधार नआएमा थप कडा कदम चाल्ने चेतावनी समेत दिएको छ।